بندکشی چیست؟
بندکشی یکی از مهمترین اقدامها در راستای محافظت از سرامیک، کاشی و بناهای آجری است. آجرها پوشش بادوامی را برای دیوارهای داخلی و خارجی، دودکشها و شومینهها فراهم میکنند؛ اما، ملات مورد استفاده برای پر کردن درزها با گذشت زمان خراب میشود. این اتفاق حتی زمانی که خود آجرها هنوز شکل خوبی داشته باشند نیز رخ میدهد. در چنین حالتی، بندکشی کاربرد خود را نشان میدهد.

برای زیباتر کردن ظاهر کاشی، سرامیک و یا بناهای آجری از سنگتراشی استفاده میشود، بندکشی شامل برداشتن بخشی از ملات خراب، پر کردن درزها با ملات جدید (که دقیقاً با رنگ آجر مطابقت دارد) و سپس اعمال یک خط نازک بتونه با رنگ متضاد به سمت پایین است. این سبک بندکشی ظاهر مفاصل را خوب و باریک نشان میدهد. اگرچه میتوان این نوع بندکشی را برای هر نوع ساختوساز آجری استفاده کرد، اما معمولاً آن را میتوان در خانههای آجری تاریخی یافت؛ جایی که مالکان میخواهند مفاصل بین کاشی ظاهر نازک اصلی خانه را دوباره به تصویر بکشند.

اگر به محافظت از آجرهای فرسوده خود در برابر فرسودگی ملات و بافت آن علاقه دارید و در عین حال به دنبال ایجاد ظاهری جدید برای آنها هستید، ادامه دهید تا دانش لازم درباره بندکشی و نکات اجرایی صحیح آن را به طور کامل بیاموزید.
اصطلاحات تخصصی برای درک بهتر بندکشی
برای درک بهتر فرآیند بندکشی، یادگیری اصطلاحات سنگتراشی زیر کمک میکند:
- بند زدن: فرآیند پرکردن درزهای ملات در حین ساختوساز جدید. همچنین به درزهای ملات واقعی – یا فضاهای بین آجرها – در یک دیوار تمام شده اشاره دارد.
- بندتراشی: فرآیند حذف ملات قدیمی از درزها و جایگزینی آن با ملات جدید.
- بندکشی: فرآیند برداشتن ملات کهنه از درزها، جایگزینی آن با ملات متناسب با رنگ آجرها و سپس جاسازی خطوط باریک بتونه به رنگ متضاد (به نام فیله) در مرکز ملات جدید.
در حالی که اصطلاحات «بندتراشی» و «بند کشی» اغلب به صورت مترادف استفاده میشوند، محصول نهایی این دو فرایند از نظر زیباییشناسی متفاوت است. هر دوی این فرآیندها به نوعی شامل برداشتن و جایگزینی ملات فرسوده با ملات تازه هستند، اما بندتراشی شامل مرحلۀ اضافی اعمال خطوط متضاد در مرکز اتصالات نیست.

ویژگی های بصری بندکشی
برخی از افراد بندکشی را انتخاب میکنند زیرا تضاد بصری واضحتری ایجاد میکند. به این دلیل که ملات با رنگ آجر مطابقت دارد. در واقع با این کار به جز بررسی دیوار از فاصلۀ نزدیک، راهی برای یافتن محل اتمام ملات و شروع آجر وجود نخواهد داشت. در واقع، فیلهها تا آن جا میتوانند باعث خطای دید شوند که مغز گمان کند که خطوط کاملاً مستقیم، اتصالات ملات واقعی هستند. این پدیده باعث می شود کل دیوار طوری به نظر برسد که گویی با سنگتراشی جدید ساخته شده است. از طرف دیگر، بندکشی باعث ایجاد ظاهری نرم و مواج در اتصالات ملات جدید میشود و لبههای تیز آجرها را تا حدی منحنینر نشان میدهد. علاوه بر این، استفاده از ملات نوکتیز میتواند از نظر ظاهری تضاد جالبی ایجاد کند.
قبل از تعمیر ملات چه کنیم؟
قبل از تعمیر ملات، بهتر است علت خرابی اتصالات ملات را به طور کامل بررسی کرد. فرسودگی اتصالات ملات میتواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از جمله: کارکرد معیوب، فرسایش ناشی از دما و رطوبت شدید و فشار ناشی از وزن بالای آجرها. در حالی که آجرها اغلب حدود یک قرن دوام میآورند، عمر ملات معمولاً بین 25 تا 30 سال است؛ به این معنی که معمولاً در طول عمر یک ساختمان آجری بیش از یک بار نیاز به جایگزینی یا نوسازی ملات وجود دارد.
ترک در میان درز ها
از آن جایی که اتصالات ملات ضعیفترین بخش دیوار آجری هستند، مشاهدۀ ترک در میان درزها اتفاقی معمول است، حتی اگر خود آجرها کامل باقی بمانند. وجود چند ترک مویی نشان دهندۀ نیاز به بندکشی یا بندتراشی نیست، اما زمانی که ملات شروع به خرد شدن میکند و از شکافها میریزد، باید قبل از این که ریزش ملات بیشتر بر ساختار دیوار تأثیر بگذارد، آن را تعمیر کنند. علاوه بر این اگر ملات خراب ترمیم نشود، در نهایت میتواند باعث ریزش دیوار یا دودکش شود.
آیا فرایند بندکشی نیاز به مهارت تخصصی دارد؟
با وجود این که افراد میتوانند بندکشی را خودشان انجام بدهند اما بهتر است که این کار را به افراد ماهر بسپارند. روش فشردهسازی نیاز به دقت فوقالعادهای برای ایجاد توهم بصری تراز بودن اتصالات ملات دارد. اگر فیلههای مورد استفاده برای ایجاد مفصل نهایی حتی مقدار بسیار کمی دورتر باشند، موجب میشود کل پروژه شلخته به نظر میرسد.
بندکشی حرفه ای
بندکشی حرفهای معمولاً حدود شصت هزار تومان در هر متر مربع هزینه دارد. اگر تصمیم بگیرید که خودتان این فرآیند را انجام دهید، هزینهها به شکل قابل توجهی کاهش مییابد. مواد مورد نیاز برای بندکشی، شامل ملات و بتونه آهکی، کمتر از بیست هزار تومان در هر متر مربع هزینه دارند. همچنین، میتوانید ابزار لازم را با حدود دویست هزار تومان در روز اجاره کنید.
بندکشی مجدد
در صورت نیاز به تعویض کل آجرها، نصب مجدد و بندکشی به خصوص در هنگام کار با دیوارهای آجری بیرونی که اغلب باربر هستند باید به متخصصان واگذار شود. نصب یا تنظیم مجدد آجرهای جدید فرآیند پیچیدهتری نسبت به بند تراشی و بندکشی روی یک دیوار یا دودکش با ساختاری سالم دارد.
فرآیند بندکشی
چه تصمیم بگیرید که خودتان دست به کار شوید یا یک متخصص را استخدام کنید، مراحل مربوط به بندکشی به شرح زیر است.
آمادهسازی سطح: ابتدا سطح کاشیها را کاملاً تمیز کنید تا هیچ گونه گرد و غبار یا مواد زائد باقی نماند. این کار باعث میشود که ملات بندکشی به خوبی به سطح بچسبد.
انتخاب ملات مناسب: ملات بندکشی را بر اساس نوع کاشی و شرایط محیطی انتخاب کنید. ملاتهای ضد آب برای محیطهای مرطوب مانند حمام و آشپزخانه مناسب هستند.
مخلوط کردن ملات: ملات بندکشی را طبق دستورالعمل تولید کننده مخلوط کنید. از یک همزن برقی برای دستیابی به مخلوطی یکنواخت و بدون توده استفاده کنید.
اعمال ملات: ملات را با استفاده از یک کاردک یا ابزار مخصوص به درزهای بین کاشیها بمالید. مطمئن شوید که تمام درزها به طور کامل پر شدهاند.
تمیز کردن اضافات: پس از اعمال ملات، اضافات آن را با یک اسفنج مرطوب از سطح کاشیها پاک کنید. این کار را قبل از خشک شدن کامل ملات انجام دهید تا سطح کاشیها تمیز و صاف باقی بماند.
خشک شدن ملات: اجازه دهید ملات به مدت زمان مشخصی که در دستورالعمل تولید کننده آمده است، خشک شود. در این مدت از تردد روی سطح بندکشی شده خودداری کنید.
آببندی نهایی: پس از خشک شدن کامل ملات، از یک ماده آببندی برای محافظت بیشتر در برابر رطوبت استفاده کنید. این کار عمر بندکشی را افزایش میدهد و از نفوذ آب جلوگیری میکند.